Na dalekich peryferiach Wrocławia, gdzie miasto jest już tylko z nazwy, a bardziej jest osiedlem i wioską, w parafii, w której mieszkam znajduje się kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, w którym dzisiaj obchodzony jest odpust. Nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego wszak podobne uroczystości odbywają się w setkach podobnych świątyń na terenie całego kraju. W tej akurat świątyni pamiętającej czasy wrocławskiego komesa Piotra Włosta, księcia Henryka Pobożnego i jego małżonki księżnej Anny, uroczystości te mają charakter bardziej podniosły. Do tradycji należy procesja z Najświętszym Sakramentem wokół kościoła, udział kilkunastu księży z sąsiednich parafii, tłum wiernych i na zakończenie śpiew „Te Deum” i „Boże coś Polskę”. Jednakże kazanie, jakie wygłosił w tej świątyni przeor wrocławskich dominikanów o. Andrzej budzi wiele refleksji i to nie tylko religijnych. W nawiązaniu do Ewangelii św. Łukasza o wizycie Marii u swojej krewnej Elżbiety, opowiedział on epizod z czasów Powstania Warszawskiego.

Otóż, o. Andrzej na początku sierpnia tego roku został zaproszony do stolicy, gdzie odprawiał rekolekcje w jednym z warszawskich klasztorów dla sióstr zakonnych. Jako, że w pierwszych dniach sierpnia wszyscy tutaj wspominają rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, także i on postanowił odwiedzić miejsca, gdzie toczyły się walki. W chwili wolnej od zajęć ruszył trasą zaułków, podwórzy i uliczek pobliskiego Starego Miasta. Na kilku włazach kanalizacyjnych paliły się świeczki. Za poległych tu ludzi odmówił „Wieczne odpoczywanie” i zadumany wrócił do klasztoru. Kiedy pił popołudniową kawę odwiedziła go osiemdziesięcioletnia staruszka siostra Joanna, która przyszła porozmawiać z księdzem. O. Andrzej będąc pod wrażeniem tych świeczek na włazach kanałowych wspomniał o swojej modlitwie za Powstańców Warszawskich.

– A wie ksiądz, że ja brałam udział w Powstaniu, powiedziała staruszka. I podzieliła się swoim krótkim na ten temat wspomnieniem. Miałam wtedy 16 lat. Biało – czerwoną opaskę na rękawie. Warkoczyki na głowie. Byłam niezwykle dumna, że biorę udział w tak wielkim wydarzeniu, że przez to Polska będzie wolna. Byłam pełna entuzjazmu i energii. Byłam sanitariuszką i łączniczką razem z kilkoma moimi koleżankami w tym samym wieku. Od Boga byłam bardzo daleko. Tu właśnie na Starym Mieście pewnego dnia zaskoczyli nas Niemcy w piwnicy przykrytej gruzami, gdzie schroniłyśmy się wraz z wieloma matkami z małymi dziećmi na ręku. Gestapowiec, który stanął na progu dokonywał selekcji, matki z dziećmi na bok, pozostałych pojedynczo wyprowadzał na podwórze. Zdając sobie sprawę z tego, co nas czeka umówiłyśmy się, że w naszym ostatnim słowie krzykniemy: „Jeszcze Polska nie zginęła!” Za każdą wyprowadzoną koleżanką słychać było salwę. Mnie ostatnią gestapowiec wyprowadził na podwórze, gdzie leżały już rozstrzelane moje koleżanki, chwycił za ramię i spojrzał na mnie, a potem pchną w kierunku matek z dziećmi. Obejrzałam się zanim, ale on natychmiast zniknął. Pod eskortą wyprowadzono nas z miasta. Ten moment Powstania najbardziej utkwił mi w pamięci.

Odnotowując to wspomnienie nie sposób podzielić się refleksją, że cisi bohaterowie najbardziej tragicznych wydarzeń w naszej współczesnej historii są często tam, gdzie najmniej moglibyśmy się tego spodziewać.

Adam Maksymowicz