Sezon ogórkowy sprzyja ponadbieżączkowemu spojrzeniu na politykę. Z tej perspektywy nie wygląda ona lepiej niż na co dzień. Mija przecież trzeci rok od czasu pojawienia się wielkiej nadziei na wielkie zmiany, a jakoś nie mam wrażenia, by dokonało się w tym czasie cokolwiek przełomowego, co nadawałoby się do podręczników historii. Nie, żeby nie było żadnych zmian na lepsze, ale większości z nich nie zawdzięczamy naszym politykom. Możemy im co najwyżej podziękować, że nie wymyślili żadnych kosztownych szaleństw, które mogłyby nas pognębić za chwilę, gdy krajowe skutki światowych kłopotów gospodarczych ujawnią się nam z całą bezwzględnością.

Jest jednak dziedzina, którą nasi wybrańcy zajmują się bardzo serio. Poświęcają jej mnóstwo czasu, wysiłku i środków. Właściwie to nią żyją. Pozostający z nimi – chyba trochę wbrew swojemu powołaniu – w symbiozie dziennikarze nazwali to profesjonalizacją polskiej polityki. Z czego wynika, że bycie profesjonalnym politykiem polega na codziennym, permanentnym zwalczaniu konkurencji w każdym miejscu, w każdym czasie i przy każdej okazji. Nie zaś na zdobywaniu poparcia ludzi w celu mądrego i pożytecznego rządzenia krajem po wyborach. W tej ostatniej dziedzinie (rządzeniu) nasi politycy wykazują się kompletnym dyletanctwem. I nic dziwnego, skoro większość uwagi i wysiłku poświęcają doskonaleniu metod szkodzenia swoim rywalom i próbom ich politycznego unicestwienia.

Najczęściej stosują przy tym kilka charakterystycznych chwytów, którym warto się publicznie przyjrzeć. Właściwie wszystkie sprowadzają się do możliwie najbardziej negatywnego oznakowania drugiej strony i eksploatowania z lubością własnoręcznie stworzonego wizerunku, ale różne są drogi prowadzące do tego celu.

Metoda I – na hasło-worek

Po mistrzowsku i z powodzeniem zastosowana przez Prawo i Sprawiedliwość. Jest fantastyczna, bo wyjaśnia wszystko, wiążąc historię z teraźniejszością. Pod podsuwane ludziom hasła można podpiąć każdą osobę, bez wyjątku. Jak? Bierze się wszystkie plagi dręczące przez długie lata ludzi w naszym kraju – sitwy, układy, mafię, przestępczość, afery, przekręty polityków, po prostu wszystko, co złe i dokonuje operacji onomastyczno-semantycznej poprzez traktowanie tych patologii jako istoty państwowości. Odtąd nazwa kraju traci swą dotychczasową funkcję i zaczyna oznaczać zło. Aby chwyt mógł być skuteczny, potrzebna jest nowa nazwa utożsamiająca nowy, lepszy kraj z autorami propagandowej manipulacji. A gdy się to ludziom powtórzy 2897 razy, wbije w podświadomość, można przejść do fazy właściwej, która jest tym przyjemniejsza, że można jednocześnie przyprawić gębę rywalom i wychwalać samych siebie. My to walka z wielkim, wieloletnim złem, czyli dobro. Ergo: jeśli ktoś nas skrytykuje za cokolwiek, to walczy z walką ze złem, czyli staje po stronie zła i sam jest złem. IIIRP – IVRP. Wszyscy dobrze znamy słowa „obrońcy IIIRP”, prawda? Działało? Jeszcze jak. Do dziś działa na niektórych.

Metoda II – na powierzchowność

Oparta na o wiele prostszej zasadzie, bo wykorzystująca słaby punkt rywala w postaci jakiejś cechy charakteru, powiązanej z szeroko rozumianą powierzchownością. W tej konkurencji PiS radzi sobie słabo. Nie wiedzieć czemu obrało sobie za cel taką cechę D. Tuska, jaka się z nim ludziom zupełnie nie kojarzy. Ze względu na jego sposób bycia nie da się wmówić ogółowi krwiożerczości obecnego premiera. Powtarzanie słów o wilczych oczach nic tu nie pomoże. Tym bardziej, że wpisuje się w skuteczną taktykę PO – punktowania niesympatycznych cech charakteru premiera Kaczyńskiego (rzeczywistych bądź mniemanych – bez znaczenia): werbalnej agresywności, zrzędliwości, moralizatorstwa, intryganctwa, itp. itd. Istotą tego chwytu jest bowiem zasada obowiązująca w judo – wykorzystanie energii przeciwnika. Bez jego działań nie da się jej stosować. Ale gdy rozpiera go kiepsko ukierunkowana witalność, sukces zależy już wyłącznie od zręczności gracza.

W przypadku braci Kaczyńskich zabawa jest o tyle skuteczniejsza, że – z natury rzeczy – podwójna. Prezydent, jeszcze bardziej emocjonalny od byłego premiera, stanowi równie wygodny cel. A że i cała formacja polityczna powiela błędy swoich przywódców, metoda staje się superskuteczna.

Metoda III – na gorący kartofel

Aktualnie jego rolę pełni SLD. Poparcie tej partii, od czasu do czasu niezbędne obu stronom sporu, stanowi dla nich jednocześnie coś w rodzaju wstydu, a z punktu widzenia politycznej gry problem wizerunkowy – wszak dla partii postsolidarnościowych współpraca z partią postkomunistyczną to niemal kolaboracja. I tak poprzedzone wielogodzinnymi układami w pałacu wsparcie (w praktyce) prezydenckiego weta przez partię Napieralskiego zostało przez PO natychmiast skwitowane ogłoszeniem nowej socjalistycznej koalicji. Stanowi to odpowiednik wielokrotnie ogłaszanej podczas ostatniej kampanii wyborczej przez J. Kaczyńskiego informacji o już dogadanej koalicji POLiD. A jeśli w ciągu najbliższego półrocza PO dogada się jednak z SLD w sprawie odebrania PiS mediów publicznych, możemy być w 100% pewni, że po raz kolejny będziemy świadkami zmiany chwilowego właściciela wspomnianego kartofla.

W nieodległej przeszłości jego rolę pełniło poparcie Samoobrony i LPR. Najpierw mieliśmy „koalicję z <>” oraz „moherową koalicję”, by w trakcie kampanii wyborczej, po rozwodzie w dotychczasowej koalicji i wybuchu między nimi wojny usłyszeć już o innej koalicji – „tęczowej” mianowicie.

Metoda IV – na durnia

Wyjątkowo prymitywna i głupia, ale zadziwiająco skuteczna. Jej istotą jest traktowanie jako argumentu w sporze czegoś, co się z nim nijak nie wiąże (albo wiąże słabo), ale co skutecznie odwraca uwagę od sedna sprawy i pozwala podrzucić konkurencji w charakterze gorącego kartofla. Tak było np. przy okazji sławetnej awantury wokół dr. G. Minister Ziobro wywołał burzę stwierdzeniem, z którego wynikało, że lekarz zabijał ludzi. Kiedy sąd nie uznał takiego zarzutu za uprawniony, minister natychmiast ogłosił, że i tak miał rację, bo są dowody potwierdzające słuszność innych zarzutów. A że chodziło o korupcję, można było przy okazji skorzystać z metod nr 1 i nr 2, czyli wszystkich oburzających się bezpodstawnym przesądzeniem o winie nazwać obrońcami korupcji, obrońcami III RP. Dzięki temu mnóstwo ludzi zapomniało, o co w ogóle szedł spór (o publicznym przesądzeniu o winie oskarżonego) i na dodatek udało się im podsunąć niekorzystne dla rywali skojarzenie. Czyli pełen sukces.

Metoda V – na aferała

W zamierzchłej, a nawet i nieodległej przeszłości niesłychanie wydajna. Pozwalała pogrążać ministrów, a nawet cały rząd czy partię. Polega na eksploatowaniu zarzutów o podłożu ekonomicznym wobec przedstawicieli konkurencji. Należy ich wytrwale i przy każdej okazji przedstawiać przez pryzmat owych zarzutów, by osiągnąć w umysłach wyborców nierozerwalną zbitkę: partia x = afery, czyli złodziejstwo.

Obecnie jej stosowanie należałoby naszym partiom odradzić jako nie tylko nieefektywne, ale wręcz drażniące tzw. elektorat. Przyczyna jest prozaiczna – nie przekona nikogo o cudzym złodziejstwie PiS mające na koncie ministra Lipca i senatora Chmielewskiego. Ani PO z posłanką Sawicką i prezydentem Karnowskim na karku. Co nie znaczy, że jedni i drudzy nie będą próbować – na nasze nieszczęście.

Metoda VI – na loosera

W jej ramach ustawiamy sobie przeciwnika w wygodnej do bicia pozycji przegrywającego i nieudacznika. Okazją staje się każde przegrane przez niego głosowanie, po którym opowiadamy o jego zdenerwowaniu, niemocy, politycznej impotencji itp. Oczywiście jako pretekst może posłużyć dowolna sprawa, w której się obiektowi naszych starań nie powiodło lub w której zderzył się on z niezależnymi od siebie uwarunkowaniami rzeczywistości. Stąd też słowa: „nieudacznictwo”, „brak profesjonalizmu”, „amatorzy”, „lenistwo” fruwają sobie u nas pomiędzy partiami w najlepsze ku satysfakcji wygłaszających, dziennikarzy (jest z czego „setkę” zrobić) i partyjnego betonu.
Istnieje jednak pewne poważne niebezpieczeństwo dla posługującego się tą sztuczką. Zdarza się, że looser odwinie się w widowiskowy sposób wobec zgrywającego się na twardziela rywala, co może mieć dla tego drugiego zgubne skutki. Takie właśnie kuku sprokurował sobie były premier J. Kaczyński w ostatniej kampanii wyborczej, kiedy to najpierw (wraz ze swoimi specami od sztuczek) wychodził z siebie, by jak najmocniej okazać lekceważenie obecnemu premierowi D. Tuskowi, a następnie poległ był w telewizyjnej debacie z tym politykiem, którego miał połknąć niczym przystawkę przed obiadem. Kontrast między buńczucznością zapowiedzi, a wynikiem bezpośredniego spotkania okazał się zabójczy dla wizerunku przywódcy PiS oraz całej partii, co powinno być przestrogą dla wszystkich imających się tego marketingowego chwytu.

Metoda VII – na paragraf, czyli na króliczka

Przebój obecnej kadencji w wykonaniu polityków PO. Posługują się tą techniką już jakieś 9 miesięcy, a końca gonitwy nie widać. W grze chodzi o to, by znaleźć paragraf na zawodników drużyny przeciwnej. Nowatorstwo konkurencji polega na dowolności owego zarzutu. Może to być jakakolwiek duperela, bo istotą chwytu jest wybór kandydata/kandydatów – musi/muszą spełniać jedno kryterium: łączyć w sobie moralizatorstwo z działaniami z przeszłości budzącymi wątpliwości prawno-etyczno-moralne. Po wyodrębnieniu odpowiednich postaci sposób okazuje się niezwykle skuteczny – wokół przeciwników nieustannie unosi się aura niejasności, podejrzeń, insynuacji i hipokryzji. Dotychczas nie ustalono jednakże, czy bicie rekordów świata w gonieniu króliczka nie obróci się przeciw ścigającym, jeżeli króliczek nie trafi w końcu tam, gdzie się sugeruje, że powinien. Czas pokaże.

Metoda VIII – na tyrana

Blisko spokrewniona z metodą II poprzez wykorzystywanie wrażenia ogółu dotyczącego delikwenta(-ów) ze strony przeciwnej. Aby była skuteczna, muszą one prowadzić do pewnych obaw o chęć nadużywania władzy i naginania reguł dla poprawy swojej politycznej sytuacji i walki o władzę. O ile postępowanie osób stanowiących target metody takie wrażenie wywołuje, nietrudno jest sugerować opinii publicznej ich antydemokratyczne czy wręcz despotyczne ciągoty. Gorzej, jeśli chwyt stosuje się wobec osobników, którzy się z despotyzmem nie kojarzą, a już najgorzej, jeśli cel tej manipulacji uprzednio postponowało się lekceważeniem oraz kpinami na temat nieskuteczności, słabości, braku znaczenia. Prawdopodobnie dlatego tak słabe efekty przynoszą przestrogi mówiące o reżimie obecnej ekipy rządzącej.

Listę metod szkodzenia konkurencji z pewnością można by, a nawet trzeba rozszerzyć. A nuż przeczyta ją ktoś, kto dotychczas nie patrzył na działania polityków w ten sposób i nabierał się na cały ten wizerunkowy chłam? A nuż się nad nim zastanowi i nieco usamodzielni w sferze polityczno-medialnej? Bo chyba nie chodzi o to, by bezrefleksyjnie łykać marne sztuczki panów z Wiejskiej.